Ο Φονικός Κουρέας της Οδού Φλιτ

Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, 2008. Λίγο πριν την εκπνοή του έτους, τρείς φερέλπιδες και φιλόδοξοι βιβλιοθηκονόμοι παρακολουθούσαμε μεγάλους εκδότες, βιβλιοθηκονόμους και διευθυντές βιβλιοθηκών να δίνουν διαλέξεις, μέσα στους χώρους της Δ.Ε.Θ, και χάσκαμε, μιας και κόσμος του βιβλίου μας άνοιγε τις αγκάλες του για πρώτη φορά. Που να ξέραμε τότε; (!) Τιμώμενη χώρα η Γερμανία, αλλά εγώ είχα ήδη διαβάσει το «Διαβάζοντας στην Χάνα» ή – όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος – «Der Vorleser» και κάπως εξατμίστηκε η όρεξή μου για την γερμανική λογοτεχνία. Αφού ακούσαμε τον κύριο Δαρδανό να μας μιλά για την παρακμή των σχολικών (και όχι μόνο) βιβλιοθηκών, φύγαμε με το «Οι παπαγάλοι δεν διαβάζουν βιβλία» του ιδίου, ανά χείρας, και οι δρόμοι μας χώρισαν.

Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.

Γοητευμένος από την μεγάλη φιέστα, όντας χωριατόπαιδό, και μη έχοντας δει ξανά τόσα βιβλία μαζεμένα, έμεινα να χαζεύω τους πάγκους με τα βιβλία. Εκεί ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με αυτό που αργότερα ανακάλυψα πως λέγεται «Penny Dreadful». Ιστορίες που δημοσιεύτηκαν, τμηματικά, στις εφημερίδες του βικτωριανού Λονδίνου, προς τέρψη κάθε εξαθλιωμένου πολίτη. Το ελάχιστα οικείο θέμα και μια αχνή ανάμνηση της ταινίας του φονικού κουρέα με ώθησαν να αγοράσω το «Ο Φονικός Κουρέας της Οδού Φλιτ» από τις εκδόσεις «Ηλέκτρα».

Η ιστορία διόλου ξένη σε μένα, πόσο μάλλον στο κοινό του Λονδίνου του 19ου αιώνα. O Sweeney Todd (γνωστός στη αρχή με το όνομα Benjamin Barker) είχε αυτά που ονειρευόταν ο μέσος Λονδρέζος τον 19ο αιώνα. Μια γυναίκα, ένα παιδί, μια εργασία και η ζωή κυλούσε μαγικά σε μια ομιχλώδη και ημίβιομηχανοποιημένη πόλη της βόρειας Ευρώπης. Αυτό, όμως, το παραμύθι δεν έχει ευτυχισμένο τέλος. Τουλάχιστον όχι έτσι όπως το νομίζουν οι πολλοί το ευτυχισμένο τέλος. Ο πρωταγωνιστής διώκεται ποινικά και η δικαιοσύνη ούσα τυφλή και ατελής, με εκπρόσωπο τον δικαστή Τάρπιν, καταδικάζει τον δύστυχο Benjamin σε μια εξορία δεκαπέντε χρόνων, στερώντας του όλες τις «πηγές φωτός» της ζωής του.

Το κουρείο του Sweeney Todd

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα ο Benjamin γυρνά στο μουντό, ομιχλώδες και υγρό Λονδίνο γυρεύοντας εκδίκηση. Η ανθρωπιά του έχει χαθεί και τώρα γνωρίζω έναν άνθρωπο κυνικό και σκοτεινό. Τον Sweeney Todd. Αρχίζει να εργάζεται ως κουρέας και η δίψα του για εκδίκηση συναντά το αστείρευτό ταλέντο του. Όλο το δικαστικό προσωπικό που απαρτίζει το σύστημα «δικαίου» του Λονδίνου περνά από το κουρείο του, έτσι ώστε να χαρεί τις υπηρεσίες του, ενώ ταυτόχρονα ο ίδιος συνάπτει σχέσεις με την κυρία Lovett, η οποία πουλά τις πίτες της στην ίδια γειτονιά με τον Sweeney Todd. Η Lovett είναι επίσης αποκαρδιωμένη από την ζωή και, κυρίως, από τους ανθρώπους και σχηματίζει με τον Todd ένα φονικό δίδυμο, με σκοπό την αποκατάσταση της δικαιοσύνης. Ο Todd τους σκοτώνει και η Lovett τους κάνει νοστιμότατες πίτες, με τις οποίες τρέφεται όλο το Λονδίνο.

“Because in all of the whole human race
Mrs. Lovett, there are two kinds of men and only two
There’s the one staying put in his proper place
And the one with his foot in the other one’s face
Look at me, Mrs Lovett, look at you.
No, we all deserve to die
Even you, Mrs Lovett, even I!
Because the lives of the wicked should be made brief
For the rest of us death will be a relief”

Sweeney todd: The demon barber of fleet street / Penny dreadful

«O Φονικός Κουρέας της οδού Φλιτ» είναι όμως, πέρα από ένα γκροτέσκο λογοτεχνικό πόνημα με μυρωδιά μυστηρίου και αρκετό αιματοκύλισμα, μια υπέροχή σκοτεινή αλληγορία για την έννοια της δικαιοσύνης στην ανθρώπινη ζούγκλα του βικτωριανού Λονδίνου και όχι μόνο. Η ανθρωποφαγία της ανθρώπινης κοινωνίας, ο κατακερματισμός των άξιων και χρηστών συνανθρώπων μας, έναντι των λιπαρών και αισχρών και η υποκρισία του μέσου πολίτη στηλιτεύονται σφοδρά σε κάθε στιγμή τούτης της αλληγορίας.

Η αυτοδικία του φονικού ντουέτου, φυσικά, έχει κόστος. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι θυσιάζουν την ανθρωπιά τους και την ικανότητα τους να αγαπούν. Το γεγονός αυτό τους κάνει ικανούς για τα ειδεχθή εγκλήματα που διαπράττουν. Το μόνο που κρατούν είναι ο διακαής πόθος για επιβίωση και το αίσθημα δικαίου. Για μένα η μεγαλύτερη αξία του εν λόγω πονήματος έγκειται σε δύο χαρακτηριστικά∙ το πρώτο είναι ότι επιβίωσε όλα αυτά τα χρόνια και διανθίστηκε ως προφορική ιστορία και παράδοση, κάτι που σημαίνει πως το έργο αυτό εκφράζει το λαϊκό αίσθημα κάθε εποχής, και το δεύτερο είναι πως «φωνάζει» στην κοινωνία πως η ίδια έχει γίνει ένα φίδι που τρώει την ουρά του.

Καλή Ανάγνωση.

Υ.Γ 1 Επιφυλάσσομαι να σας γράψω και για άλλα «Penny Dreadfuls» στο μέλλον. Άλλωστε τα βρίσκω απολαυστικά.

Υ.Γ 2 Την μετάφραση, για τις εκδόσεις «Ηλέκτρα», υπογράφει ο Μιχάλης Παπαντωνόπουλος.

Υ.Γ 3 Η, εν λόγω, ιστορία έχει αρκετές και θεατρικές και κινηματογραφικές μεταφορές. Εγώ, προσωπικά έχω παρακολουθήσει μια κινηματογραφική μεταφορά και μια θεατρική. Τα παρακάτω poster οδηγούν σε αυτές.

Καλή θέαση.

Η κινηματογραφική μεταφορά του «Ο Φονικός Κουρέας της Οδού Φλιτ» στο «Αθηνόραμα».

Sweeney Todd – ο αστικός θρύλος του φονικού κουρέα
των Ντέπυ Ασληχανίδου και Έφης Σισμανίδου και σε σκηνοθεσία Λένας Πετροπούλου.